2025లో మిడిల్ ఈస్ట్ మరోసారి ప్రపంచ దృష్టిని ఆకర్షించింది. ఇరాన్-ఇజ్రాయెల్ మధ్య నేరుగా జరిగిన యుద్ధం, అంతర్జాతీయ రాజకీయాల్లో కొత్త మలుపు తిప్పింది. ఈ సంఘటన కేవలం రెండు దేశాల మధ్య పోరు కాదు.. ఇది ప్రపంచ శాంతి, భద్రత, శక్తి సమీకరణాలపై ప్రభావం చూపింది.
శత్రుత్వం – నేపథ్యం
ఇరాన్-ఇజ్రాయెల్ మధ్య శత్రుత్వం దశాబ్దాలుగా కొనసాగుతోంది. 1979లో ఇరాన్ విప్లవం తర్వాతే ఈ ద్వేషం మరింత పెరిగింది. ఇరాన్ అణు కార్యక్రమం, ఇజ్రాయెల్‌పై మద్దతుదారుల దాడులు, ప్రాంతీయ ప్రభావం కోసం పోటీ.. ఇవన్నీ ఈ రెండు దేశాల మధ్య సంబంధాలను మరింత కఠినతరం చేశాయి.
యుద్ధం ఎలా మొదలైంది..?
2025 జూన్ 13న, ఇజ్రాయెల్ అకస్మాత్తుగా ఇరాన్‌పై భారీ వైమానిక దాడులు ప్రారంభించింది. సుమారు 200 యుద్ధ విమానాలు, 100కు పైగా ప్రదేశాలపై దాడులు చేశాయి. ముఖ్యంగా, ఇరాన్ అణు కేంద్రాలు, సైనిక స్థావరాలు, కమ్యూనికేషన్ హబ్‌లు లక్ష్యంగా మారాయి. ఈ దాడుల్లో పలువురు ఇరాన్ సైనిక అధికారులు, అణు శాస్త్రవేత్తలు మరణించారు. ఇజ్రాయెల్ లక్ష్యం – ఇరాన్ అణు సామర్థ్యాన్ని, సైనిక నాయకత్వాన్ని దెబ్బతీయడం.
అమెరికా పాత్ర – మలుపు తిప్పిన జోక్యం
యుద్ధం మొదటి వారం తర్వాత, జూన్ 22న అమెరికా నేరుగా యుద్ధంలోకి దిగింది. అధ్యక్షుడు ట్రంప్ ఆదేశాలతో, అమెరికా B-2 బాంబర్ల ద్వారా ఇరాన్‌లోని మూడు ప్రధాన అణు కేంద్రాలపై శక్తివంతమైన దాడులు జరిగాయి. ఇది అమెరికా గతంలో తీసుకోని దూకుడు. మొదట్లో ట్రంప్ చర్చల ద్వారా సమస్య పరిష్కరించాలనుకున్నా, పరిస్థితులు అదుపు తప్పడంతో అమెరికా ప్రత్యక్షంగా జోక్యం చేసుకుంది.
అమెరికా జోక్యం వల్ల యుద్ధం మరింత తీవ్రతరం అయింది. ఇరాన్ కూడా ప్రతీకారం తీర్చేందుకు ప్రయత్నించింది. వారు ఇజ్రాయెల్ నగరాలపై క్షిపణి దాడులు చేయడమే కాకుండా, కతార్‌లోని అమెరికా సైనిక స్థావరాన్ని కూడా లక్ష్యంగా చేసుకున్నారు.
అంతర్జాతీయ ప్రతిస్పందన
యుద్ధం మొదలైన వెంటనే, యునైటెడ్ నేషన్స్, యూరోపియన్ యూనియన్, రష్యా, చైనా.. అందరూ తక్షణ యుద్ధ విరమణ కోరారు. చైనా, రష్యా – అమెరికా జోక్యాన్ని తీవ్రంగా విమర్శించాయి. అరబ్ దేశాలు – ముఖ్యంగా సౌదీ అరేబియా, యునైటెడ్ అరబ్ ఎమిరేట్స్ యుద్ధాన్ని ఖండించాయి కానీ, ఇరాన్‌కు ప్రత్యక్ష మద్దతు ఇవ్వలేదు. కతార్, తుర్కీ చర్చలకు వేదికగా మారాయి.
నష్టాల వివరాలు
ఈ యుద్ధంలో ఇరాన్‌కు భారీ నష్టం జరిగింది. సైనిక, శాస్త్రవేత్తలు, సాధారణ ప్రజలు అందరూ ప్రాణాలు కోల్పోయారు. ముఖ్యంగా, అణు కార్యక్రమానికి గట్టి దెబ్బ తగిలింది. ఇజ్రాయెల్‌కు తక్కువ నష్టం జరిగినా, కొన్ని నగరాల్లో రాకెట్ దాడుల వల్ల ప్రాణ, ఆస్తి నష్టం జరిగింది.
ఇరాన్ నష్టాలు :
– 865 మంది మరణించారు (215 సైనికులు, 363 సాధారణ ప్రజలు)
– 3,396 మంది గాయపడ్డారు
– 14 మంది అణు శాస్త్రవేత్తలు మరణించారు
– కీలక సైనిక అధికారులు ప్రాణాలు కోల్పోయారు
– అణు కేంద్రాలు, రక్షణ వ్యవస్థలు నాశనం
ఇజ్రాయెల్ నష్టాలు:
– 24 మంది మరణించారు
– 592 మంది గాయపడ్డారు
– కొన్ని నగరాల్లో మౌలిక వసతులకు నష్టం
ఇజ్రాయెల్‌కు తక్కువ నష్టం రావడానికి వారి అధునాతన రక్షణ వ్యవస్థలు (Iron Dome, David’s Sling) ముఖ్య కారణం.
యుద్ధ విరమణ – చర్చల వెనుక కథ
జూన్ 23న కతార్ మధ్యవర్తిత్వంతో యుద్ధ విరమణ ప్రకటన జరిగింది. అమెరికా అధ్యక్షుడు ట్రంప్, కతార్ ప్రధానమంత్రిని చర్చలకు ఆహ్వానించారు. మొదట ఇరాన్ దాడులు ఆపాలని, 12 గంటల తర్వాత ఇజ్రాయెల్ ఆపాలని ఒప్పందం కుదిరింది. అయినా, చివరి నిమిషంలో ఇరాన్ మరోసారి క్షిపణి దాడి చేయడం వల్ల, ఇజ్రాయెల్‌లో మరికొంత నష్టం జరిగింది. ఇది యుద్ధ విరమణ ఉల్లంఘనగా ఇజ్రాయెల్ అభిప్రాయపడింది.
ఎవరు గెలిచారు? ఎవరు ఓడిపోయారు?
ఈ యుద్ధంలో ఇరాన్‌కు భారీ నష్టం జరిగింది. వారి సైనిక నాయకత్వం, అణు సామర్థ్యం, ప్రాంతీయ ప్రభావం అన్నీ దెబ్బతిన్నాయి. ఇజ్రాయెల్ తక్షణ లక్ష్యాలు సాధించినా, భవిష్యత్తులో మరింత ప్రమాదాలు ఎదురయ్యే అవకాశం ఉంది. అమెరికా సైనికంగా విజయవంతమైనా, రాజకీయంగా కొన్ని విమర్శలు ఎదుర్కొంది. ట్రంప్ యుద్ధంలో పాల్గొననని చెప్పినా, చివరికి జోక్యం చేసుకోవాల్సి వచ్చింది.
భవిష్యత్తు దిశ
2025 యుద్ధం మిడిల్ ఈస్ట్‌లో శాశ్వతంగా శాంతిని తీసుకురాలేదు. ఇరాన్-ఇజ్రాయెల్ మధ్య ప్రాథమిక విభేదాలు అలాగే ఉన్నాయి. అమెరికా జోక్యం వల్ల యుద్ధం త్వరగా ముగిసినా, ప్రాంతీయ రాజకీయాల్లో అమెరికా పాత్రపై కొత్త ప్రశ్నలు తలెత్తాయి. ఇరాన్ అణు కార్యక్రమం పునర్నిర్మాణం చేసే అవకాశం ఉంది. ఇజ్రాయెల్ భద్రతా ఆందోళనలు కొనసాగుతాయి.
ముగింపు
2025 ఇరాన్-ఇజ్రాయెల్ యుద్ధం మిడిల్ ఈస్ట్ భద్రతా వ్యవస్థను పూర్తిగా మార్చేసింది. ఇరాన్ తీవ్రంగా నష్టపోయింది. ఇజ్రాయెల్ తక్షణ విజయాన్ని సాధించినా, దీర్ఘకాలికంగా పరిస్థితి ఎలా మారుతుందో స్పష్టంగా చెప్పలేం. అమెరికా జోక్యం ఈ యుద్ధాన్ని త్వరగా ముగించడంలో కీలక పాత్ర పోషించింది. అయినా, ఇలాంటి సంఘటనలు మిడిల్ ఈస్ట్‌లో శాశ్వత శాంతికి ఇంకా దూరంగా ఉన్నాయని సూచిస్తున్నాయి.